Thực hiện Nghị quyết số 22-NQ/TW, ngày 15/3/2018 của Bộ Chính trị về "Tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả". Theo đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 42/2021/NĐ-CP quy định việc xây dựng Công an xã, thị trấn chính quy. Nghị định số 42/2021/NĐ-CP gồm 04 chương 14 điều, quy định đầy đủ, chi tiết về vị trí, thẩm quyền quyết định tổ chức Công an xã, thị trấn chính quy (sau đây gọi chung là Công an xã chính quy); quy trình thực hiện; quan hệ công tác, điều kiện bảo đảm hoạt động của Công an xã chính quy; trách nhiệm của các bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các cấp trong xây dựng Công an xã chính quy, các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc xây dựng Công an xã chính quy. Căn cứ các văn bản của Đảng, Nhà nước, Bộ Công an đã gấp rút ban hành các van bản chỉ đạo triển khai. Ưu điểm lớn nhất của công tác triển khai Công an xã chính quy về địa bàn là bảo đảm không tăng biên chế của Bộ Công an đến hết năm 2021, việc triển khai có lộ trình và phù hợp với tình hình thực tế của Công an các địa phương. Trong đó, đặc biệt quan tâm tới việc xây dựng Công an xã chính quy tại các địa bàn trọng điểm, phức tạp về an ninh, trật tự, tiến tới thực hiện thống nhất trong toàn quốc. 

Xác định đây là lực lượng giữ vai trò quan trọng trong công tác bảo đảm an ninh trật tự (ANTT) ở địa bàn cơ sở nên được các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm. Tính đến hết tháng 6 năm 2023, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của Đảng ủy Công an Trung ương, Bộ Công an đã hết sức quan tâm chỉ đạo triển khai thực hiện toàn diện các nhiệm vụ nhằm đẩy nhanh xây dựng công an xã, thị trấn chính quy. Kết quả được thể hiện trên một số phương diện sau:

Một là, Công an các đơn vị, địa phương đã nghiêm túc triển khai thực hiện các chỉ đạo của Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an về xây dựng công an xã, thị trấn chính quy. Giám đốc Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã trao đổi, thống nhất với Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định tổ chức đưa 48.000 cán bộ Công an chính quy về địa bàn xã, thị trấ; bảo đảm ở mỗi xã, thị trấn có đầy đủ các chức danh: Trưởng Công an, Phó trưởng Công an, Công an viên. Khi triển khai thực hiện Đề án, Đảng ủy, lãnh đạo Công an tỉnh, lãnh đạo Công an các huyện, thị xã, thành phố tập trung lựa chọn những cán bộ Công an chính quy đủ phẩm chất, năng lực về chuyên môn nghiệp vụ luân chuyển điều động đảm nhiệm chức danh Trưởng, Phó trưởng công an các xã, thị trấn, đặc biệt là bố trí ở địa bàn các xã trọng điểm phức tạp về ANTT. 

Hai là, Đến hết năm 2020, Công an các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cơ bản đã bố trí Công an chính quy công tác tại 100% xã, thị trấn, hoàn thành Đề án theo đúng tinh thần chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ Công an. Đồng thời, 100% chi bộ Công an xã được thành lập và tổ chức đại hội thành công, nhiều đồng chí Trưởng, Phó trưởng Công an xã được tham gia Thường vụ đảng ủy cấp xã trong kỳ đại hội Đảng bộ cấp xã nhiệm kỳ 2020 - 2025, cũng như dự kiến nhân sự tham gia Hội đồng nhân dân cấp xã nhiệm kỳ 2021-2026.

Ba là, lực lượng Công an xã chính quy đã khắc phục những khó khăn ban đầu, đã tích cực triển khai thực hiện các mặt công tác, đổi mới phương pháp làm việc theo phương châm “Công an tìm đến dân”, “gần dân, hiểu dân”, “lúc dân cần, lúc dân khó có Công an”. Chất lượng công tác tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương về bảo đảm an ninh trật tự được nâng cao. Tình hình an ninh trật tự tại các xã trên địa bàn các tỉnh, thành phố hầu hết đều có những chuyển biến tích cực rõ nét; tình hình tội phạm, vi phạm pháp luật về trật tự xã hội giảm rõ rệt. Tại địa bàn cơ sở, lực lượng Công an xã đã chủ động nắm tình hình, quản lý địa bàn, đối tượng; Chủ động rà soát, phát hiện các vụ việc mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân để tham mưu UBND xã tổ chức hòa giải; thường xuyên phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể tổ chức gặp gỡ, thăm hỏi, động viên, hỗ trợ, giúp đỡ nhân dân, các trường hợp có hoàn cảnh khó khăn để nắm tâm tư, nguyện vọng, tham mưu thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội kịp thời xử lý các vụ việc tiềm ẩn nguy cơ phát sinh mâu thuẫn, ảnh hưởng đến an ninh trật tự trên địa bàn. Phát huy tinh thần trách nhiệm trong công tác tiếp nhận, kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm, phối hợp tốt với Cơ quan Cảnh sát điều tra trong công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm; đảm bảo 100% tin tố giác, tin báo về tội phạm được tiếp nhận, phân loại đúng quy định.

Bốn là, công tác quản lý nhà nước về ANTT được thực hiện bài bản hơn, tập trung đẩy mạnh công tác cải cách hành chính phục vụ nhân dân đảm bảo đúng theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, lực lượng Công an xã chính quy đã đóng vai trò quan trọng trong công tác phòng, chống dịch COVID-19 và xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; thu thập, cấp Căn cước công dân có gắn chíp tại địa bàn cơ sở; thực hiện Đề án 06 của Chính phủ; triển khai đăng ký phương tiện mô tô, xe máy tại Công an xã, tiếp nhận, giải quyết hồ sơ cư trú qua Cổng dịch vụ công trực tuyến. Vượt qua những khó khăn, thiếu thốn về cơ sở vật chất, trong quá trình hoạt động, lực lượng Công an xã đã từng bước khẳng định được vai trò nòng cốt trong đảm bảo tình hình an ninh trật tự tại cơ sở. Ngày càng xuất hiện nhiều tấm gương Công an xã không quản ngại gian khó, tận tụy, vì nước quên thân, vì dân phục vụ, được quần chúng Nhân dân, cấp ủy, chính quyền địa phương biểu dương, đánh giá cao… Những kết quả tích cực mà lực lượng Công an xã chính quy đạt được thời gian qua đã góp phần quan trọng xây dựng địa bàn cơ sở ngày càng an toàn, vững mạnh; phát hiện, ngăn chặn, loại trừ triệt để những vấn đề phức tạp ngay từ khi mới nảy sinh; phục vụ tốt hơn nhiệm vụ quản lý nhà nước về an ninh, trật tự, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng của địa phương.

Nhìn chung, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an, cấp ủy và chính quyền các cấp, lực lượng Công an chính quy đảm nhiệm các chức danh Công an xã đã bám sát khẩu hiệu “Chủ động, nêu gương, kỷ cương, trách nhiệm, hiệu quả”, chủ động phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành, địa phương, phát huy vai trò nòng cốt, chủ động nắm tình hình, tham mưu, đề xuất với cấp ủy đảng, chính quyền cùng cấp các chủ trương, giải pháp, biện pháp chỉ đạo công tác bảo đảm an ninh trật tự, phục vụ tích cực nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội tại cơ sở.

Tuy nhiên, trước những tác động tiêu cực của cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4, những vấn đề về tội phạm và an ninh phi truyền thống; những thông tin “xấu”, “độc”, những hành động chống phá, xuyên tạc đường lối, chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước của các thế lực thù địch, phản động được lan truyền trên không gian mạng …Trong thời gian tới, để tiếp tục xây dựng, củng cố đội ngũ cán bộ, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động Công an xã chính quy đáp ứng yêu cầu công tác bảo đảm an ninh trật tự tại địa bàn cơ sở trong tình hình mới. Tác giả bải viết kiến nghị tập trung thực hiện một số giải pháp sau:

Thứ nhất, cần nhanh chóng triển khai các chủ trương, căn cứ pháp lý, căn cứ thực tiễn liên quan đến bố trí lực lượng Công an xã, thị trấn chính quy; xây dựng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cơ cấu tổ chức, chế độ chính sách, chức danh, chức vụ, quy chế làm việc, quy trình, chế độ công tác, quan hệ phối hợp, quy trình quản lý cán bộ Công an xã theo hướng Công an xã được quy định là một cấp Công an, thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy như Công an phường; xây dựng chế độ chính sách, đãi ngộ tương xứng đối với lực lượng không chính quy làm nhiệm vụ trật tự trị an ở cơ sở.

Hai là, nâng cao nhận thức, xác định rõ Công an xã là lực lượng chịu trách nhiệm về mọi mặt công tác bảo đảm ANTT tại địa bàn cơ sở, trực tiếp tiếp nhận và xử lý ban đầu các vụ việc liên quan đến ANTT; làm tốt công tác điều tra cơ bản, nắm tình hình và xử lý kịp thời các vấn đề nổi lên ở địa bàn cơ sở như, trộm cắp vặt, tín dụng đen, đánh bạc, ma túy, tệ nạn xã hội.... Chủ động, tích cực sử dụng đồng bộ các biện pháp công tác công an theo thẩm quyền để thực hiện nhiệm vụ đảm bảo ANTT tại địa bàn phụ trách, không xem nhẹ bất kỳ công tác nào, kết hợp hài hòa các mặt công tác để hỗ trợ, bổ sung cho nhau nhằm phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật, trên cơ sở quyền hạn đã được quy định.

Ba là, Công an các tỉnh, thành phố và Công an cấp huyện tăng cường tổ chức huấn luyện, bồi dưỡng nghiệp vụ cho lực lượng Công an chính quy đảm nhiệm chức danh Công an xã và lực lượng Công an viên bán chuyên trách để lực lượng làm tốt hơn nữa nhiệm vụ được giao trong thời gian tới. Đồng thời, từng cán bộ, chiến sỹ Công an xã phải tích cực học tập, tự nghiên cứu, cập nhật, bổ sung, nắm vững kiến thức nghiệp vụ quản lý nhà nước về an ninh trật tự ở địa bàn cơ sở; tự tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, văn hóa trong giao tiếp, ứng xử, tự giác tuân thủ, thực hiện tốt nhiệm vụ, quyền hạn, lề lối làm việc, chế độ báo cáo theo quy định.

Bốn là, Công an các tỉnh, thành phố tiếp tục tham mưu với Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện chủ trương xây dựng Công an xã, thị trấn chính quy trên địa bàn tỉnh. Cấp ủy, lãnh đạo Công an các địa phương và cấp ủy, chỉ huy Công an xã phải xây dựng tốt mối quan hệ với cấp ủy, UBND, các ngành, đoàn thể xã; chủ động nắm tình hình, tham mưu cấp ủy, chính quyền huy động các ngành và Nhân dân tham gia phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc trên địa bàn, duy trì tổ chức "Diễn đàn Công an xã lắng nghe ý kiến nhân dân"; quán triệt và vận dụng linh hoạt, sáng tạo các chủ trương của Đảng ủy, lãnh đạo Công an cấp huyện để tham mưu Đảng ủy, UBND cấp xã chỉ đạo bảo đảm ANTT trên địa bàn phụ trách. Quan tâm làm tốt công tác xây dựng Đảng, động viên cán bộ, chiến sĩ ổn định tư tưởng, vượt qua khó khăn, an tâm công tác, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Năm là, phát huy vai trò Công an xã là lực lượng nòng cốt và xung kích đi đầu trong phòng chống thiên tai, dịch bệnh, sự cố và trong công tác, quản lý, cảm hóa, giáo dục các loại đối tượng hình sự, đối tượng tái hòa nhập cộng đồng tại cơ sở, từ đó hạn chế tình hình tội phạm phát sinh, giữ vững ổn định môi trường an ninh, trật tự, phục vụ đắc lực cho sự phát triển kinh tế, xã hội tại địa phương./.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Bộ Chính trị (2018), Nghị quyết số 22-NQ/TW về "Tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả".
2. Chính phủ (2021), Nghị định số 42/2021/NĐ-CP quy định việc xây dựng Công an xã, thị trấn chính quy.
3. Bộ Chính trị (2022), Nghị quyết số 12-NQ/TW ngày ngày 16/3/2022 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh xây dựng lực lượng Công an nhân dân thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.