Mùa thu năm 1945 đã mãi mãi khắc ghi một mốc son chói lọi lên trang sử hào hùng hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Nhân dân ta dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, đã tiến hành Cách mạng Tháng Tám thành công, đập tan ách áp bức, bóc lột của chế độ thực dân, phong kiến; giành chính quyền, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Công hòa, nhà nước công - nông đầu tiên ở Đông Nam Á. Ngày 02/9/1945, tại quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Công hòa. Bản Tuyên ngôn nêu rõ: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do, độc lập và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập; toàn thể dân tộc Việt Nam đã đoàn kết một lòng, đóng góp công sức, trí tuệ để giữ vững thành quả, phát huy giá trị của Cách mạng Tháng Tám, bảo vệ nền độc lập dân tộc, xây dựng đất nước ngày càng vững mạnh”. 

Bản Tuyên ngôn độc lập có ý nghĩa lịch sử sâu sắc, đồng thời có giá trị thời đại bởi tư tưởng về quyền tự do, quyền bình đẳng giữa các dân tộc; khẳng định vai trò, sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc Việt Nam trong cuộc đấu tranh vì độc lập, tự do; là thành quả, sự hi sinh, sức mạnh của toàn thể Nhân dân ta trong hành trình gian khó dành lại độc lập cho đất nước. Ra đời trong hoàn cảnh cam go của cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, dưới sự lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối, trực tiếp của Đảng Cộng sản Việt Nam, lực lượng Công an đã sát cánh cùng Nhân dân, đứng lên giành chính quyền, lập lên nhà nước Việt Nam Dân chủ Công hòa. Trải qua 77 năm không ngừng lớn mạnh, trưởng thành, lực lượng Công an nhân dân (CAND) luôn nêu cao tinh thần “Vì nước quên thân, vì dân phục vụ”, không quản ngại gian khó, hi sinh, chiến đấu quên mình trên mặt trận bảo vệ an ninh, trật tự, vì sự bình yên, hạnh phúc của Nhân dân. 

Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, để thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền lãnh thổ, lực lượng CAND luôn khắc ghi chân lý: “chỉ biết còn Đảng thì còn mình”, cũng như không ngừng đổi mới, phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu, quyết tâm hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được Đảng và Nhân dân giao phó. Đồng thời luôn tích cực, chủ động tham gia xây dựng, bảo vệ chính quyền Cách mạng, xây dựng phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, bảo vệ vững chắc thành quả Cách mạng của Đảng và dân tộc. Đặc biệt, khi đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, trước những thử thách “ngàn cân treo sợi tóc”, lực lượng CAND đã chủ động tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước nhiều chủ trương, quyết sách chiến lược, có nhiều đóng góp quan trọng trong công tác bảo vệ, giữ vững nền tảng chính trị tư tưởng, bảo vệ đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng; ngăn chặn kịp thời âm mưu, hoạt động chống phá chế độ của các thế lực thù địch; góp phần quan trọng thực hiện thành công đường lối đổi mới, phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. 

Với vai trò xung kích trong công tác xây dựng, bảo vệ Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn hiện nay, lực lượng CAND đã thực hiện việc triển khai, bố trí Công an chính quy đảm nhiệm chức danh Công an xã trên các địa bàn cơ sở, trở thành lực lượng đi đầu trong việc triển khai thực hiện nhiệm vụ tại cơ sở. Vượt qua những khó khăn về cơ sở vật chất, điều kiện sinh hoạt, lực lượng Công an xã tích cực bám địa bàn, bám dân, triển khai các nội dung công tác một cách nhanh chóng, toàn diện, tạo bước tiến mới trong công tác bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở; góp phần kiềm chế tội phạm, vi phạm pháp luật về trật tự xã hội. Quyết sách đưa Công an chính quy về xã dựa trên Chủ trương xây dựng lực lượng Công an xã chính quy theo tinh thần của Nghị quyết số 22-NQ/TW, ngày 15/3/2018 của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Trước đó, ngày 25/10/2017, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TW về một số vấn đề tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Đảng ủy Công an Trung ương đã xác định vai trò tiên phong, gương mẫu, đi đầu trong thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW và đã khẩn trương ban hành Nghị quyết số 06-NQ/ĐUCA về nghiên cứu, xây dựng Đề án kiện toàn tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đồng thời, tham mưu Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 22-NQ/TW, ngày 15/3/2018 về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo hướng “Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám cơ sở”. Có thể thấy, Chủ trương xây dựng Công an xã, thị trấn chính quy là chủ trương lớn của Bộ Chính trị trong công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm, bảo đảm an ninh, trật tự tại cơ sở theo tinh thần chủ động “từ sớm, từ xa”, “giải quyết ổn định ngay từ khi mới phát sinh, ngay tại cơ sở”; xác định bố trí Công an xã chính quy để lực lượng CAND gần dân, sát dân, nắm chắc tình hình, phục vụ Nhân dân tốt hơn, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc, đi đôi với đổi mới phương thức hoạt động để Công an xã chính quy thực sự là chỗ dựa của Nhân dân, theo phương châm “Lúc dân cần, lúc dân khó, có Công an”. 

Việc bố trí đưa Công an chính quy về xã trong hoàn cảnh, điều kiện thực tế còn nhiều khó khăn đã đặt ra nhiều thử thách, song bằng ý chí, sự quyết tâm của toàn lực lượng CAND đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, đúng đắn của Đảng, Nhà nước, lực lượng CAND đã quyết liệt triển khai thực hiện có hiệu quả mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng Công an xã chính quy. Đến nay, lực lượng Công an xã chính quy đã cơ bản được sắp xếp, kiện toàn về tổ chức bộ máy, hoàn thiện về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn; đã bố trí hơn 48.000 cán bộ Công an xã chính quy tại 100% xã, thị trấn trên cả nước. Tính đến tháng 04/2023, Việt Nam có 10.598 đơn vị hành chính cấp xã (gồm xã, phường, thị trấn), trong đó có 614 thị trấn, 1.737 phường, xác định đây là địa bàn rộng lớn, chiếm gần 80% diện tích cả nước. Bên cạnh đó, các loại tội phạm, hành vi vi phạm pháp luật diễn biến phức tạp, tình trạng người chưa thành niên vi phạm pháp luật, tệ nạn xã hội, ô nhiễm môi trường, lấn chiếm đất trái phép…vẫn còn xảy ra tại địa bàn cơ sở. Vì vậy nếu không bám sát, phát hiện, ngăn chặn, xử lý vi phạm kịp thời sẽ gây ra hậu quả rất nghiêm trọng. Từ đó, đặt ra yêu cầu cấp thiết cần phải xây dựng Công an cơ sở chính quy nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tham mưu, phục vụ Cấp ủy, chính quyền địa phương thực hiện tốt chức năng quản lý Nhà nước về an ninh, trật tự; đấu tranh phòng chống tội phạm, xây dựng phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc ở cơ sở. Có thể khẳng định, việc xây dựng lực lượng Công an xã chính quy là chủ trương đúng đắn, cấp thiết; góp phần quan trọng trong việc đảm bảo an ninh, trật tự ở cơ sở trong tình hình mới. Những năm qua, được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, lực lượng Công an xã, phường, thị trấn ngày càng được kiện toàn, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra trong tình hình mới. Lực lượng Công an cấp xã đã tích cực tham mưu cho cấp ủy Đảng, Ủy ban nhân dân cùng cấp triển khai các mặt công tác đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; thực hiện các biện pháp phòng chống tội phạm và các vụ việc vi phạm pháp luật khác trên địa bàn xã theo quy định của pháp luật… góp phần quan trọng trong công tác đảm bảo an ninh, trật tự ở cơ sở, đặc biệt tại các địa bàn dân cư ở các khu vực vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo còn nhiều khó khăn.

Việc chính quy hóa lực lượng Công an xã theo tinh thần Nghị quyết số 22-NQ/TW xuất phát từ xu hướng tất yếu, khách quan mà thực tế đem lại. Nghị quyết số 22-NQ/TW cũng đã phân định rõ vị trí, phạm vi, chức năng, nhiệm vụ cơ bản của từng cấp Công an; trong đó xác định rõ “Công an xã, phường, thị trấn là Công an cấp cơ sở, thực hiện nhiệm vụ nắm tình hình, tiếp nhận, giải quyết ban đầu, tại chỗ các vấn đề về an ninh, trật tự ở cơ sở; trực tiếp tham mưu cho cấp ủy, chính quyền phát động phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, hướng dẫn cho các tổ chức quần chúng trong công tác bảo vệ an ninh, trật tự”. Mặt khác, việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Công an cấp cơ sở theo hướng “Xây dựng Công an xã, thị trấn chính quy. Trước mắt, bố trí Công an xã chính quy tại các địa bàn trọng điểm, phức tạp về an ninh, trật tự, tiến tới thực hiện thống nhất trong toàn quốc sau khi hoàn thiện các văn bản pháp luật có liên quan”. Như vậy, theo tinh thần Nghị quyết số 22-NQ/TW, việc xây dựng Công an cấp xã theo hướng “xã bám cơ sở” là việc xây dựng lực lượng Công an xã chính quy, đặc biệt tại các địa bàn phức tạp về an ninh, trật tự; xác định đây là lực lượng có chức năng, nhiệm vụ kịp thời nắm bắt tình hình, tham mưu, giải quyết hiệu quả những vấn đề phức tạp liên quan đến an ninh trật tự, không để phát sinh “điểm nóng” tại cơ sở. Đây là yêu cầu đặc biệt quan trọng, gắn với bản chất “Nhân dân” của lực lượng Công an. Bởi Công an xã, phường, thị trấn là cấp Công an gần dân nhất, có khả năng nắm tình hình sát nhất, là lực lượng đầu tiên tiếp nhận, nắm bắt các vấn đề phức tạp về an ninh, trật tự xảy ra tại các địa phương; đồng thời là đầu mối quan trọng gắn bó giữa quần chúng nhân dân với chính quyền địa phương; là đội ngũ trực tiếp triển khai, phổ biến mọi chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước một cách kịp thời để người dân nắm bắt, thực hiện.

Trước khi xây dựng lực lượng Công an xã chính quy, lực lượng Công an xã ra đời khi Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an) ban hành Nghị định số 438 NV/NĐ, ngày 10/10/1950 về “Tổ chức Ban Công an xã”. Trải qua 73 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, lực lượng Công an cấp xã luôn kế thừa và phát huy truyền thống vẻ vang của CAND Việt Nam. Ngay từ những ngày đầu thành lập, lực lượng Công an xã đã khẳng định vai trò là lực lượng trực tiếp gần dân nhất, nắm và giải quyết tình hình an ninh, trật tự nhanh nhất tại cộng đồng dân cư. Luật Công an Nhân dân năm 2018 đã quy định: “Công an xã là một bộ phận trong hệ thống tổ chức của Công an nhân dân Việt Nam” điều này đã chứng minh được tầm quan trọng của lực lượng Công an cấp xã trong việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của lực lượng CAND.

Trong những năm gần đây, để tăng cường hiệu quả quản lý Nhà nước về an ninh, trật tự tại địa bàn cơ sở gắn với chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về xây dựng Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả với phương châm “Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám cơ sở” cùng với Luật Công an nhân dân năm 2018, Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an đã tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định số 42/NĐ-CP, ngày 31/3/2021, quy định việc xây dựng Công an xã, thị trấn chính quy trên địa bàn cả nước; đồng thời chủ động lãnh đạo, chỉ đạo triển khai xây dựng bộ máy Công an 04 cấp tương ứng với bộ máy hành chính 04 cấp từ Trung ương đến cơ sở. Trên tinh thần đó, đã có hàng nghìn cán bộ Công an được điều động, bố trí đảm nhận các chức danh Công an xã, nhằm phát huy vai trò nòng cốt trong công tác nắm tình hình, nâng cao chất lượng công tác tham mưu với cấp ủy, chính quyền địa phương; triển khai hiệu quả các biện pháp bảo đảm an ninh, trật tự ở địa bàn cơ sở. Tại Đại hội XIII của Đảng, ngày 27/01/2021, Đại tướng Tô Lâm, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng ủy CATW, Bộ trưởng Bộ Công an cũng nhấn mạnh: “Tập trung xây dựng thế trận lòng dân vững chắc về an ninh, trật tự, phát huy mạnh mẽ thế trận lòng dân trong nền an ninh nhân dân, trong đó phát huy vai trò nòng cốt của lực lượng Công an xã trong bảo đảm an ninh, trật tự tại cơ sở theo phương châm “Trọng dân, gần dân, lúc dân cần, lúc dân khó, có Công an”. 

Thời gian tới, tình hình thế giới tiếp tục có những diễn biến khó lường, bên cạnh những thuận lợi, còn đan xen nhiều thách thức mới. Quá trình toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế là điều kiện thuận lợi để nước ta phát triển toàn diện hơn, đồng thời cũng đặt ra yêu cầu mới đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trước tình hình đó, đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta phát huy mạnh mẽ, giữ vững vai trò quan trọng của “thế trận lòng dân”, tạo nền tảng vững chắc xây dựng nền quốc phòng toàn dân và nền an ninh nhân dân. Trước hết, xây dựng “thế trận lòng dân” là sự phát triển tư tưởng lấy “dân là gốc”, phát huy sức mạnh của Nhân dân, là trách nhiệm của toàn Đảng, của cả hệ thống chính trị và toàn dân. Có thể thấy, bảo vệ an ninh Tổ quốc là phong trào cách mạng có tính chiến lược và mang tính quần chúng rộng rãi, đòi hỏi huy động sự tham gia của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng; trong đó, lực lượng CAND đóng vai trò nòng cốt và đặc biệt quan trọng, nhất là đối với lực lượng Công an xã, lực lượng gần dân nhất, nắm được tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự, góp phần xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc tại địa bàn cơ sở. Để góp phần thực hiện thắng lợi các nghị quyết của Đảng về an ninh, trật tự trong tình hình mới, lực lượng CAND đã không ngừng nâng cao bản lĩnh chính trị, năng lực chuyên môn, xây dựng lực lượng theo hướng “Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”, đồng thời, vận động quần chúng tổ chức, xây dựng nhiều mô hình tự quản về an ninh, trật tự phù hợp với từng lĩnh vực, địa bàn để tạo nên thế trận an ninh vững chắc ngay từ cơ sở, gắn kết việc thực hiện “Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” với Kết luận số 44-KL/TW, ngày 22/01/2019, của Ban Bí thư, về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 09-CT/TW, của Ban Bí thư khóa XI, về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” trong tình hình mới. 

Cùng với quá trình triển khai mô hình Công an 04 cấp, với tư duy đổi mới, đột phá, tiên phong, đi đầu trong thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước trong lĩnh vực cải cách hành chính, Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an cũng chủ động tham mưu Chính phủ thực hiện đồng thời 02 dự án: “Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư”, “Cấp, quản lý căn cước công dân”. Việc triển khai thực hiện 02 Dự án trên vừa nhằm nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước về an ninh, trật tự; vừa góp phần xây dựng Chính phủ điện tử; trong đó xác định Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư là dữ liệu gốc, là nền tảng quan trọng của Chính phủ số. Đồng thời, với chủ trương đó, để tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thuận lợi cho quá trình triển khai, xây dựng và vận hành 02 dự án, Bộ Công an đã rà soát, đề xuất xây dựng, sửa đổi bổ sung: 05 Luật, 03 Nghị định, 12 Thông tư; trong đó, xây dựng và đề xuất Thủ tướng trình Quốc hội thông qua Luật Cư trú sửa đổi tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV với nhiều nội dung đổi mới quan trọng có hiệu lực từ ngày 01/7/2021. Những chủ trương, dự án do Bộ Công an tham mưu trong thời gian qua đã góp phần nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về an ninh, trật tự; thể hiện vai trò lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối, toàn diện của Đảng đối với công tác Công an. Công an cấp xã nói riêng và Lực lượng CAND nói chung. Trong thời kỳ đổi mới, nhằm phát huy hơn nữa sức mạnh của quần chúng nhân dân trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo vệ an ninh Tổ quốc, lực lượng CAND đã tham mưu cho Đảng, Nhà nước xây dựng nhiều chương trình hành động lớn về an ninh, trật tự, như: các chương trình quốc gia phòng, chống tội phạm; phòng, chống ma túy; tháng an toàn giao thông…; đồng thời nghiên cứu sửa đổi, bổ sung, ban hành nhiều đạo luật phù hợp với tình hình mới, như: Luật An ninh quốc gia, Luật Công an nhân dân, Luật Phòng, chống ma túy, Luật An ninh mạng… và tham mưu cho Đảng, Nhà nước thống nhất chọn ngày “19 tháng 8” hằng năm là “Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”. Đây thật sự là cuộc vận động lớn, có ý nghĩa lịch sử, qua đó phát động được phong trào quần chúng rộng khắp trên tất cả các lĩnh vực, ngành nghề, thu hút được mọi tầng lớp, mọi ngành, mọi cấp tham gia bảo vệ an ninh Tổ quốc. 

Có thể thấy việc bố trí Công an chính quy đảm nhiệm chức danh Công an xã là một trong những chủ trương mang tính đột phá chiến lược trong xây dựng lực lượng CAND chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Với phương châm “Hướng về cơ sở, mạnh từ cơ sở”, đến nay, lực lượng Công an xã đã và đang khẳng định được vị trí, vai trò là nhân tố nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ đảm bảo an ninh, trật tự tại cơ sở, là điểm tựa vững chắc, tạo niềm tin và để lại những ấn tượng tốt đẹp trong lòng Nhân dân. Qua gần 05 năm triển khai một cách nhanh chóng, hiệu quả, lực lượng Công an cấp xã đã từng bước khẳng định được vai trò, vị trí của mình trong công tác đảm bảo an ninh, trật tự. Dưới đây là một số dấu ấn đặc biệt ghi nhận sự dấn thân, tinh thần phục vụ Nhân dân của các cán bộ Công an xã xứng đáng với niềm tin yêu của Nhân dân và truyền thống “Công an nhân dân vì nước quên thân, vì dân phục vụ”, góp phần ổn định, phát triển kinh tế - xã hội, vì sự bình yên, hạnh phúc của Nhân dân. 

Một là, trong thời gian vừa qua, từ tháng 01/2020 đến tháng 12/2021, thời điểm dịch Covid-19 trên địa bàn cả nước đang diễn biến phức tạp, khó lường, cùng với sự xuất hiện của các biến chủng mới đã gây lây nhiễm diện rộng, số ca nhiễm, tử vong tăng cao, kiểm soát dịch bệnh gặp nhiều khó khăn, đặt đất nước vào tình thế gian nguy, cuộc chiến chống Covid-19 bước vào ranh giới sống còn, ngày 15/8/2021, Bộ Công an đã phát động phong trào thi đua đặc biệt “Lực lượng CAND - Lá chắn thép phòng, chống dịch Covid-19 - Thanh bảo kiếm bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội”. Lực lượng CAND là lực lượng đầu tiên tổ chức phát động phong trào thi đua hưởng ứng Lời kêu gọi toàn dân đoàn kết phòng, chống đại dịch Covid-19 của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và hưởng ứng phong trào thi đua “Cả nước đoàn kết, chung sức đồng lòng thi đua, phòng, chống và chiến thắng đại dịch Covid-19” do Thủ tướng Phạm Minh Chính phát động. Đặc biệt, trong chiến dịch phòng chống Covid-19, lực lượng Công an cấp xã, Cảnh sát khu vực đã phát huy được vai trò nòng cốt trong phòng, chống dịch Covid 19 tại cơ sở. Các chiến sĩ Công an xã, Cảnh sát khu vực đã có mặt trên mọi ngõ ngách, đi đến từng ngõ, từng khu phố, từng thôn, xóm, buôn, sóc, bản, làng…, đến từng nhà dân để triển khai các biện pháp phòng, chống dịch COVID-19, rà soát, truy vết các ca nhiễm, các trường hợp liên quan ca nhiễm để kịp thời cùng các lực lượng tổ chức cách ly, khoanh vùng, dập dịch, ngăn chặn dịch COVID-19 lây lan ra cộng đồng. Trong suốt hơn 2 năm chiến đấu với dịch bệnh Covid-19, hàng ngàn lượt CBCS Công an xã đã xông pha, xung kích trên tuyến đầu chống dịch, không quản nắng mưa, hiểm nguy dịch bệnh ngày đêm bám trụ tại hàng trăm chốt kiểm soát, các khu cách ly, khu phong tỏa trên địa bàn để kiểm soát dịch bệnh; nhiều CBCS Công an xã đã túc trực nhiều tháng liền, bám địa bàn giữa tâm dịch, tạm gác những riêng tư, gia đình để chung tay phòng, chống dịch bệnh. Không chỉ xông pha trên tuyến đầu chống dịch tại các chốt kiểm dịch, lực lượng Công an xã cũng đã bám địa bàn cơ sở, “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng người” để truy vết các trường hợp liên quan dịch bệnh Covid-19 tuyên truyền hướng dẫn người dân chấp hành các quy định phòng chống dịch. Lực lượng Công an xã đã tích cực phối hợp với các lực lượng tuần tra, kiểm soát chặt chẽ biên giới, cửa khẩu; nhất là lực lượng Công an các xã biên giới đã triển khai các biện pháp ngăn chặn người nhập cảnh trái phép; làm tốt công tác quản lý xuất, nhập cảnh, quản lý người nước ngoài, hạn chế dịch bệnh lây lan vào trong nước. Đồng thời, phối hợp với các lực lượng Cảnh sát cơ động, Cảnh sát giao thông, Cảnh sát khu vực... phục vụ công tác phòng, chống dịch; thường trực bảo vệ an ninh, trật tự tại các khu vực cách ly tập trung, các bệnh viện, cơ sở y tế... Những kết quả đã đạt được trong công tác phòng chống dịch COVID-19 thời gian qua của lực lượng CAND nói chung và nhất là lực lượng Công an xã nói riêng thực sự là minh chứng cho bản lĩnh chính trị, phẩm chất cách mạng, ý chí quyết tâm, tinh thần chiến đấu bền bỉ và lòng trung thành tuyệt đối của lực lượng CAND đối với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Công tác quản lý nhà nước về ANTT được tăng cường, có chuyển biến tích cực, với tinh thần “Vì Nhân dân phục vụ”. 

Hai là, ngày 22/6/2021, Bộ Công an tổ chức Hội nghị tổng kết triển khai Dự án Cơ sở dữ liệu (CSDL) quốc gia về dân cư; Dự án Sản xuất, cấp và quản lý Căn cước công dân (CCCD), Lễ công bố vận hành chính thức hệ thống kể từ ngày 01/7/2021. Việc xây dựng CSDL quốc gia về dân cư; cấp CCCD gắn chip điện tử, Đề án 06 là các Dự án, Đề án lớn được Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Bộ Công an đặc biệt quan tâm. Trong đó, dự án CSDL quốc gia về dân cư là dự án công nghệ thông tin lớn nhất Việt Nam từ trước đến nay, chuyển đổi phương thức cũ sang phương thức mới ứng dụng khoa học công nghệ, xây dựng sử dụng CSDL quốc gia về dân cư, CCCD. Với khối lượng công việc lớn, nhiều việc chưa có tiền lệ thực hiện, trong khi đó, trước đòi hỏi cấp bách về mặt thời gian đã tạo ra áp lực công việc đối với ban, bộ, ngành nói chung, lực lượng CAND nói riêng. Đặc biệt, lực lượng Công an cấp xã, Cảnh sát khu vực đóng vai trò quan trọng trong công tác vận hành, khai thác, duy trì hệ thống CSDL quốc gia về dân cư, CCCD. Lực lượng Công an xã, thị trấn tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt trong thực hiện Đề án 06 của Chính phủ về phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực hiện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030; thường xuyên cập nhật làm sạch dữ liệu dân cư, kết hợp giữa cấp định danh điện tử với các tiện ích khác, đảm bảo dữ liệu dân cư luôn “đúng, đủ, sạch, sống”. Đặc biệt lực lượng Công an cấp xã là lực lượng đi từng ngõ, gõ từng nhà, gặp từng người dân để tuyên truyền, vận động, nhất là đối với bà con các dân tộc thiểu số ở vùng núi xa xôi, hẻo lánh, điều kiện đi lại khó khăn, cách trở - nơi mà người dân còn nhiều người không biết tiếng phổ thông, việc sử dụng điện thoại cũng gặp rất nhiều khó khăn do sóng điện thoại chập chờn… thì việc hoàn thành tiến độ dự án CSDL quốc gia về dân cư, cấp CCCD là một nỗ lực rất lớn của lực lượng Công an cấp xã và của toàn Bộ Công an nói chung. Ngay từ những ngày đầu triển khai Dự án, lực lượng Công an cấp xã đã thường xuyên theo dõi, nắm tình hình di biến động dân cư, rà soát, thống kê số công dân đủ tuổi cấp CCCD theo từng giai đoạn cụ thể, số công dân đã được cấp, số công dân trong độ tuổi chưa được cấp, các trường hợp cần tuyên truyền vận động cá biệt. Với phương châm “đi từng ngõ, gõ từng nhà”, lực lượng Công an xã đã tập trung nắm rõ số công dân đang có mặt ở địa phương, số công dân vắng mặt, làm ăn tỉnh ngoài, số công dân cao tuổi, bệnh tật, già yếu không đủ sức khỏe đi làm CCCD để lên danh sách, phương án cụ thể, phối hợp với lực lượng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội trong hoàn thành việc cấp CCCD, mã định danh điện tử, cài đặt ứng dụng VNeID và thực hiện các thủ tục hành chính trên môi trường số cho bà con dân bản đúng tiến độ. Để có được những kết quả trên là nhờ sự vào cuộc trách nhiệm, hiệu quả của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến huyện, xã và trong đó không thể thiếu những hạt nhân nòng cốt ở cấp cơ sở - đó chính là những chiến sĩ Công an xã đang cố gắng không ngừng nghỉ, ngày đêm về với bản làng vùng sâu vùng xa kéo người dân hòa vào dòng chảy chuyển đổi số. 

Ba là, trong hoàn cảnh thiên tai, lũ dữ, hình ảnh chiến sĩ Công an xã không quản ngại khó khăn, nguy hiểm quên mình cứu giúp đồng bào trong khốn khó, nguy nan…. và hàng ngàn những việc làm khác đã thực sự khắc ghi hình ảnh đẹp của lực lượng Công an xã trong lòng Nhân dân. Thời gian qua, còn nhớ vụ việc mới xảy ra ngày 17/10/2023, mưa lũ dâng cao khiến nhiều người dân ở xã Hướng Việt, huyện miền núi Hướng Hóa (Quảng Trị) đi làm rẫy bị mất tích. Nhận được tin báo, Công an xã Hướng Việt cử 07 cán bộ tham gia tìm kiếm. Khi đoàn đến Km 193, đường Hồ Chí Minh (nhánh Tây Hướng Việt đi Quảng Bình) thì núi bị sạt lở khiến Đại úy Trương Văn Thắng, Công an xã Hướng Việt hi sinh tại chỗ. Ba cán bộ xã khác bị thương. Chứng kiến sự việc, nhiều người dân đã xúc động bật khóc. Những giọt nước mắt hạnh phúc, ấm lòng với sự biết ơn gửi tới các chiến sĩ CAND đang ngày đêm chống chọi với mưa lũ, tất cả vì bình yên cuộc sống của Nhân dân. Còn rất nhiều tấm gương chiến sĩ Công an xã hi sinh quên mình trong bão lũ kịp thời ứng cứu người dân, như: ngày 15/11/2023, chiếc thuyền chở 06 người phụ nữ cùng 02 người đàn ông đang chạy qua đoạn nhà văn hóa xã Quảng Thành, huyện Quảng Điền (Thừa Thiên Huế) thì bị lật úp do nước lũ chảy xiết cộng với mưa rất to. Lực lượng Công an xã Quảng Thành đã kịp thời ứng cứu được 08 người trên thuyền vào bờ an toàn… Ngày 03/8/2023, thông tin từ Công an huyện Mường Lát cho biết, trong quá trình tham gia ứng cứu các sự cố sạt lở đất trên địa bàn do ảnh hưởng của cơn bão số 03, anh Thao Văn Súa - Trưởng Công an xã Nhi Sơn trong quá trình đi nắm tình hình mưa lũ tại đia bàn, để tổ chức di dời người dân ra khỏi khu vực nguy hiểm, thì bị đất đá sạt lở vùi lấp, gây tử vong tại chỗ. Đó là 01 vài tấm gương trong rất nhiều cán bộ Công an xã đã hi sinh quên mình vì cuộc sống bình yên, ấm no, hạnh phúc của Nhân dân.

Có thể thấy lực lượng Công an xã là lực lượng thường trực, khi Nhân dân cần, nhất là trong những lúc thiên tai, lụt bão hoặc xảy ra hỏa hoạn thì cán bộ, chiến sĩ lực lượng Công an xã luôn sẵn sàng hỗ trợ, giúp đỡ để người dân ổn định cuộc sống. Lực lượng Công an xã là lực lượng thường xuyên tuyên truyền, vận động người dân chấp hành nghiêm các quy định về PCCC, thực hiện tốt công tác quản lý cư trú, quản lý giáo dục đối tượng, không để xảy ra các điểm nóng về an ninh, trật tự, khiếu kiện đông người; giúp Nhân dân tập trung phát triển kinh tế, văn hóa xã hội; phối hợp bảo đảm quốc phòng, an ninh và giữ gìn trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn. Với mục tiêu “Vì nước quên thân, vì dân phục vụ” tất cả vì cuộc sống bình yên, hạnh phúc của Nhân dân. Những tấm lòng, sự nhiệt tình, những việc làm ý nghĩa của cán bộ Công an xã đã để lại trong lòng người dân mọi miền Tổ quốc những hình ảnh cao đẹp của người chiến sĩ CAND, tô thắm tình đoàn kết quân dân gắn bó, xứng đáng là người chiến sĩ “Công an từ Nhân dân mà ra, vì Nhân dân phục vụ!”

Những  tấm gương sáng, đẹp của các đồng chí cán bộ Công an xã đã tạo ra sức lan tỏa mạnh mẽ trong phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, thực hiện đúng phương châm: “Thức cho dân ngủ, gác cho dân vui chơi, lấy hạnh phúc của Nhân dân là niềm vui, lẽ sống của mình”. Các đồng chí Công an xã đã thực sự trở thành điểm tựa bình yên của Nhân dân trên mọi miền Tổ quốc. Việc bố trí Công an chính quy về xã là chủ trương đúng đắn, sáng tạo và đậm tính nhân văn của Đảng ủy Công an Trung ương theo đúng tinh thần “Vì Nhân dân phục vụ”, củng cố niềm tin, sự hài lòng của người dân trong việc cải cách thủ tục hành chính ngay tại cơ sở, góp phần từng bước xây dựng xã hội trật tự, kỷ cương, an toàn, văn minh. Với những kết quả quan trọng đã đạt được, với những quyết tâm mới, thời gian tới, Công an xã nói riêng và lực lượng CAND nói chung nhất định hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ công tác và cùng với toàn Đảng, toàn quân, toàn dân thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, xây dựng đất nước Việt Nam phát triển vững mạnh, hùng cường, có vai trò, vị trí ngày càng quan trọng trong khu vực và trên thế giới.

Đại úy, ThS. Bùi Thị Cẩm Ninh
Phòng NCKH, Học viện Cảnh sát nhân dân