Xây dựng lực lượng CA xã-thị trấn chính quy là chủ trương lớn, mang tầm chiến lược của Đảng, Nhà nước và Đảng ủy Công an TW nhằm bảo đảm an ninh, trật tự cơ sở; kịp thời lắng nghe và giải quyết những tâm tư, nguyện vọng chính đáng của nhân dân ngay từ đầu và tại cơ sở. Đặc biệt, công tác tuyên truyền, khẳng định chủ trương, đường lối đúng đắn của Đảng, Nhà nước và Bộ Công an là mục tiêu hàng đầu trong công tác củng cố, xây dựng công an xã-thị trấn chính quy hôm nay và mai sau.

Theo điều 2 Nghị định 42/2021/NĐ-CP, Công an xã chính quy được hiểu là Công an cấp cơ sở, được bố trí ở các đơn vị hành chính xã, thị trấn, thuộc hệ thống tổ chức của Công an nhân dân; làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng chống tội phạm và vi phạm pháp luật về an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc ở địa bàn xã, thị trấn.

Công an xã chính quy có vai trò quan trọng, là lực lượng trực tiếp đấu tranh phòng, chống tội phạm, trực tiếp thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các nghị quyết, chỉ thị của Công an cấp trên về an ninh, trật tự, đóng vai trò là “cầu nối” để đưa chỉ thị, nghị quyết đến với Nhân dân.

Ngày 15/3/2018, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 22-NQ/TW về “Tiếp tục đổi mới, sắp xếp bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” , Đại hội XIII của Đảng đã đưa ra quan điểm vấn đề tăng cường xây dựng lực lượng Công an cơ sở: “Quan tâm xây dựng lực lượng bảo đảm trật tự, an toàn xã hội cơ sở đáp ứng đòi hỏi của nhiệm vụ giữ gìn an ninh, trật tự ở cơ sở”, đồng thời, nhấn mạnh: “Xây dựng lực lượng bảo đảm trật tự, an toàn xã hội cơ sở” là định hướng tư duy mới để bảo vệ an ninh quốc gia và bảo đảm trật tự, an toàn xã hội từ sớm, từ xa, từ cơ sở.

Từ yêu cầu thực tiễn
Thực tế hiện nay, việc bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội ở địa bàn nông thôn chủ yếu do lực lượng Công an xã đảm nhiệm. Đây là địa bàn rộng lớn, chiếm 80% diện tích cả nước và tiềm ẩn phức tạp về an ninh, trật tự, nhất là các vụ việc khiếu kiện, xung đột xã hội liên quan đến đất đai, quản lý, thu hồi đất để triển khai các dự án phát triển kinh tế - xã hội. 

Quá trình đô thị hóa tăng nhanh, thu hồi đất, dẫn đến một bộ phận nhân dân không có việc làm, nảy sinh nhiều tệ nạn xã hội như cờ bạc, cho vay nặng lãi, bảo kê.... là nguyên nhân gián tiếp làm phát sinh các loại tội phạm hình sự. 

Các tội phạm chủ yếu nảy sinh từ cơ sở, giải quyết tốt những vấn đề về an ninh, trật tự ngay từ cơ sở thì huyện, thành phố, tỉnh, trung ương sẽ được giảm tải, cũng như hạn chế được tỷ lệ phạm pháp hình sự chung trong toàn quốc.

Do vậy, nhiệm vụ xây dựng lực lượng Công an cơ sở là cần thiết nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương trên cả nước.

Thực tiễn công tác thực hiện
Thực hiện Nghị quyết số 22-NQ/TW, ngày 15/3/2018 của Bộ Chính trị về “Tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức Bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”; Nghị định số 01/NĐ-CP, ngày 06/8/2018 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công an;  Nghị định số 42/2021/NĐ-CP, ngày 31/3/2021 của Chính phủ quy định việc xây dựng Công an xã, thị trấn chính quy, Đảng, Nhà nước, Bộ Công an đều xác định xây dựng lực lượng Công an nhân dân theo hướng “Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám cơ sở”, được tổ chức tập trung, thống nhất, chuyên sâu, tinh gọn hoạt động hiệu lực, hiệu quả và theo phân cấp hành chính từ Trung ương đến cơ sở, trong đó nhiệm vụ trọng tâm là chính quy hoá lực lượng Công an xã, thị trấn. Căn cứ vào tình hình thực tiễn, Công an các tỉnh, thành phố đã tích cực tham mưu với lãnh đạo các cấp, chỉ đạo và chủ động tổ chức triển khai, bố trí lực lượng Công an chính quy đảm nhiệm các chức danh Công an xã trên địa bàn.

Thực tiễn cho thấy, qua 5 năm thực hiện, việc bố trí công an xã chính quy là chủ trương đúng đắn có ý nghĩa chiến lược, lâu dài. Hầu hết cán bộ chiến sỹ công an xã, phường, thị trấn đều thể hiện bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo đức tốt, khắc phục khó khăn, vươn lên để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, nhất là tinh thần trách nhiệm trước nhân dân. Từ đó, góp phần đảm bảo an ninh trật tự ở địa bàn cơ sở; mối quan hệ giữa công an và nhân dân ngày càng được củng cố, được chính quyền và nhân dân đồng tình, ủng hộ. Nhiều tỉnh, thành phố đã đạt những thành tích đáng ghi nhận. Đặc biệt, tỉnh Tuyên Quang là một trong số địa phương đi đầu trong công tác tuyên truyền chủ trương, đường lối chính sách của Đảng, Nhà nước trong xây dựng Công an xã chính quy.

Đôi nét về mảnh đất Tuyên Quang

Tuyên Quang là tỉnh miền núi, thuộc vùng Đông Bắc Việt Nam, nơi đây từng được Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng chọn làm “Thủ đô Khu giải phóng”, trung tâm cách mạng của cả nước trong những năm tháng kháng chiến chống Pháp trường kỳ, gian khổ. Mảnh đất giàu truyền thống cách mạng này là cái nôi nuôi dưỡng 22 dân tộc anh em cùng sinh sống, bảo tồn và giữ gìn những giá trị truyền thống về văn hóa, lịch sử quý báu của dân tộc. Ngày nay, trong công cuộc đổi mới đất nước, nhân dân tỉnh Tuyên Quang đã quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, khai thác tiềm năng, phát huy thế mạnh của địa phương, đạt được nhiều bước phát triển đột phá, đưa Tuyên Quang trở thành tỉnh phát triển khá trong cả nước.

Những thành quả đạt được
Thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước và Đảng ủy Công an Trung ương, từ năm 2018, lãnh đạo các cấp cùng Công an tỉnh Tuyên Quang đã tổ chức bố trí công an chính quy về địa phương. Theo Cổng thông tin Đảng bộ tỉnh Tuyên Quang, từ tháng 8-2019 đến nay, Công an tỉnh Tuyên Quang đã bố trí 684 đồng chí công an chính quy tại 128/128 xã, thị trấn trên địa bàn tỉnh, trong đó, có 127 trưởng công an cấp xã, 124 phó trưởng công an cấp xã và 433 công an viên, bảo đảm mỗi xã, thị trấn có ít nhất 5 công an chính quy. Công an tỉnh đã phối hợp với các huyện ủy, thành ủy thành lập 128/128 chi bộ công an cấp xã. Hiện có 116 đồng chí trưởng công an cấp xã là bí thư chi bộ và tham gia BCH Đảng bộ cấp xã (đang đề nghị kiện toàn bổ sung 12 đồng chí), 61 đồng chí tham gia HĐND cấp xã…

Theo đánh giá của Công an tỉnh, lực lượng công an cấp xã đã, đang phát huy tốt vai trò nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, đấu tranh phòng chống tội phạm và vi phạm pháp luật ở cơ sở. Nhờ đó, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật về trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh giảm theo từng năm. Chất lượng công tác tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương về lĩnh vực an ninh trật tự được nâng cao. Công an xã đóng góp vào thành tích nổi bật của Công an Tuyên Quang trong phòng, chống dịch Covid-19; thực hiện Đề án 06… Đặc biệt, từ năm 2020 đến nay, tỉnh Tuyên Quang đã chuyển hóa, đưa 35 xã, thị trấn ra khỏi diện trọng điểm phức tạp về an ninh trật tự, trật tự an toàn xã hội.

Về với huyện Sơn Dương…
Sơn Dương là một huyện miền núi, nằm ở phía nam tỉnh Tuyên Quang. Huyện Sơn Dương có 31 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm thị trấn Sơn Dương (huyện lỵ) và 30 xã. Trong thời gian vừa qua, thực hiện chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và Bộ Công an, Công an huyện Sơn Dương đã tổ chức chỉ đạo, bố trí công an xã chính quy về các địa phương, tổ chức, xây dựng lực lượng Công an xã theo định hướng đổi mới, góp phần đảm bảo an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội trong tình hình mới. 

Đến nay, 100% xã đã bố trí lực lượng công an chính quy, được củng cố, kiện toàn về tổ chức, đảm bảo chất lượng, cơ bản đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đảm bảo ANTT ở cơ sở. Để đảm bảo ANTT trên địa bàn, lực lượng công an đã chủ động tham mưu phương án bảo vệ ANTT với cấp ủy, chính quyền địa phương; chỉ đạo thành viên trong ban chỉ đạo an ninh trật tự của xã và các thôn thực hiện công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật. Bên cạnh đó, lực lượng công an cũng chủ động xây dựng chương trình phối hợp và tổ chức cao điểm tấn công các loại tội phạm, tập trung vào đối tượng sử dụng ma túy, cờ bạc… 

Lực lượng công an xã đã phát huy vai trò nòng cốt, tích cực, chủ động tham mưu cho ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới các cấp chỉ đạo, thực hiện tiêu chí ANTT. Tính đến năm 2020, toàn huyện có hơn 95% số xã đạt và cơ bản đạt tiêu chí về ANTT. Phong trào "Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc" được đẩy mạnh, nhất là đối với những xã về đích NTM. Duy trì hiệu quả 44 mô hình tự quản về an ninh trật tự ở các xã; Mô hình “3 tự quản, 3 tích cực về ANTT” ở xã Bình Yên; “Văn minh đô thị bảo đảm ANTT” tại thị trấn Sơn Dương... Nhờ thực hiện tốt công tác đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn đã đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, góp phần hoàn thành các tiêu chí trong xây dựng nông thôn mới tại địa phương.

Năm 2022 vừa qua, theo Công an huyện Sơn Dương, các Đội nghiệp vụ, Công an các xã, thị trấn đã tuyên truyền, vận động được 100% đối tượng cam kết từ bỏ, không tin, không theo “tổ chức BHP DVM”. Phối hợp cùng Phòng Dân tộc và UBND xã Đông Thọ triển khai các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội tại thôn Tân An, xã Đông Thọ như hỗ trợ 1.200 con gà lai chọi cho 20 hộ; 3.300 cây giống bò khai; xây dựng đường bê tông dài 100m; lắp đặt 2 cụm loa truyền thanh không dây. Tình hình tội phạm về trật tự xã hội giảm 6,09% so với năm 2019, giảm 9,41% so với năm 2021, không để phát sinh tội phạm có tổ chức hoạt động theo kiểu “xã hội đen", số vụ phạm tội về kinh tế, ma túy, tham nhũng chức vụ được phát hiện, xử lý khởi tố, công tác điều tra xử lý tội phạm đã đạt và vượt chỉ tiêu đề ra; thực hiện hiệu quả công tác quản lý các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự; công tác thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp, tạm giữ, tạm giam, tái hoà nhập cộng đồng đạt được kết quả quan trọng; phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc có nhiều đổi mới, hoàn thành nhiều nhiệm vụ mới phát sinh trong năm, hỗ trợ làm nhà ở cho hộ nghèo.

Trên địa bàn huyện đã xuất hiện nhiều tập thể điển hình trong công tác, nhiều cá nhân công an xã mưu trí, dũng cảm giúp dân, quyết liệt đấu tranh với tội phạm được cấp ủy, chính quyền và nhân dân ghi nhận, đánh giá cao. Công an tỉnh đã, đang triển khai các giải pháp để tiếp tục nâng cao năng lực cho lực lượng công an xã theo đúng tinh thần “Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám sát cơ sở”. Công an tỉnh Tuyên Quang sẽ tiếp tục tăng cường thêm quân số, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, nghiệp vụ đội ngũ công an xã.

Đồng thời, bảo đảm công tác hậu cần về phương tiện, vũ khí, công cụ hỗ trợ, nhà ở doanh trại…trong đó ưu tiên trước cho địa bàn phức tạp về an ninh trật tự, trật tự an toàn xã hội và xã vùng sâu, vùng xa.

Để có được những thành quả như thế là nhờ vào sự lãnh đạo kịp thời, đúng đắn, linh hoạt, sáng tạo của lãnh đạo các cấp, Công an tỉnh Tuyên Quang, sự nỗ lực, vượt khó đồng lòng, đoàn kết tình quân- dân các xã trên địa bàn huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang, đặc biệt là sự cống hiến, tinh thần xung kích, trách nhiệm, “ vì nước vì dân, quên thân phục vụ” của các cán bộ, chiến sỹ Công an địa phương. Họ chính là những tấm gương, đi đầu trong công tác xây dựng và phát triển lực lượng Công an xã chính quy, là những người mở ra con đường mới cho công cuộc xây dựng và phát triển lực lượng CAND nói riêng và sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, đảm bảo an toàn trật tự xã hội nói chung.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện chủ trương đưa công an chính quy về xã đang gặp những khó khăn về giải quyết chế độ, chính sách, bố trí công việc đối với lực lượng công an bán chuyên trách mất khá nhiều thời gian. Chủ trương trên có phần ảnh hưởng đến tư tưởng của lực lượng công an bán chuyên trách, tạo tâm lý buông xuôi đối với công việc, không yên tâm công tác, gây khó khăn trong việc phối hợp thực hiện nhiệm vụ giữa công an chính quy và lực lượng công an bán chuyên trách. Cùng với đó, cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện hiện tại của Công an xã còn hạn chế chưa đảm bảo điều kiện làm việc, sinh hoạt cho lực lượng công an chính quy.

Những định hướng, giải pháp tương lai
Với sự cố gắng, nỗ lực của lực lượng Công an xã trên địa bàn huyện Sơn Dương, tình hình an ninh chính trị được giữ vững, TTATXH cơ bản được ổn định. Đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân ngày càng được nâng cao. Bên cạnh những thuận lợi cơ bản, công tác xây dựng lực lượng Công an các xã trên địa bàn huyện Sơn Dương trong thời gian tới còn tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp như ảnh hưởng của kinh tế thị trường, sự chống phá của các thế lực thù địch, đòi hỏi cán bộ, chiến sỹ phải nâng cao tinh thần trách nhiệm trong thời gian tới.

Thực tiễn đã chứng minh, lực lượng Công an cấp xã là lực lượng nòng cốt đóng vai trò quan trọng trong công tác bảo đảm an ninh, trật tự ở cơ sở, góp phần xây dựng và củng cố nền an ninh nhân dân và thế trận an ninh nhân dân trên địa bàn. Vì vậy, để góp phần xây dựng lực lượng Công an xã trên địa bàn huyện Sơn Dương trong thời gian tới, cần thực hiện một số nhiệm vụ sau đây:

Thứ nhất, công an các xã trên địa bàn huyện Sơn Dương nói riêng và công an các xã khác trên toàn tỉnh nói chung phải tập trung thực hiện đồng bộ các mặt công tác bảo đảm an ninh, trật tự tại địa bàn cơ sở. Đồng thời, kết hợp với chú trọng nâng cao trình độ, kỹ năng, chất lượng công tác của lực lượng Công an cấp xã góp phần tạo chuyển biến rõ nét về trật tự, an toàn xã hội, xây dựng xã hội trật tự, kỷ cương, an ninh, an toàn, lành mạnh.

Thứ hai, nâng cao kiến thức lý luận, ý thức pháp luật cho người cán bộ, chiến sỹ. Bên cạnh đó, tập trung xây dựng hệ thống pháp luật đầy đủ, hoàn chỉnh. Đặc biệt, cần chú trọng về các quy định về thẩm quyền, thủ tục tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm và các thông tin liên quan đến an ninh, trật tự. Đồng thời, hoàn thiện quy định về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính của lực lượng Công an cấp xã.

Thứ ba, các cán bộ, chiến sỹ Công an địa phương cần tranh thủ huy động đa dạng các nguồn lực; tiếp tục tăng cường trang bị, đảm bảo cơ sở vật chất, điều kiện đáp ứng nhu cầu công tác, chiến đấu, sinh hoạt của mình trong điều kiện hiện nay. Ngoài ra, cần quan tâm tới tâm tư, nguyện vọng của cán bộ, chiến sĩ, kịp thời động viên đến đời sống vật chất và tinh thần của cán bộ, chiến sĩ Công an cấp xã.

Thứ tư, cần thường xuyên tổ chức bồi dưỡng, cập nhật kiến thức mới, đào tạo nâng cao trình độ cho Công an cấp xã. Đây là nhân tố quyết định cho việc nâng cao ý thức pháp luật của Công an cấp xã hiện nay. 

Thứ năm, tiếp tục xây dựng đội ngũ Công an cấp xã có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức, trách nhiệm, năng lực và động cơ đúng đắn. Mỗi cán bộ, chiến sỹ phait thực sự tiên phong, gương mẫu, luôn đặt lợi ích của tập thể, quốc gia, dân tộc lên trên lợi ích cá nhân, thực sự là cán bộ của dân, phục vụ nhân dân.

Thứ sáu, phát huy vai trò, trách nhiệm nêu gương của Trưởng Công an cấp xã với phong cách lãnh đạo, quản lý, điều hành, đạo đức, văn hóa ứng xử của người đứng đầu cấp ủy. Từ đó, xây dựng môi trường văn hóa ứng xử chuẩn mực của Công an nhân dân.

Nhiệm vụ xây dựng lực lượng Công an xã chính quy đòi hỏi mỗi cán bộ, chiến sỹ phải phát huy năng lực, trách nhiệm trong từng nhiệm vụ được giao. Địa bàn càng phức tạp, khó khăn, yêu cầu cán bộ, chiến sỹ Công an xã cần không ngừng nỗ lực, cố gắng, thực hiện hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, tiếp tục giữ vững niềm tin của nhân dân đối với lực lượng Công an nhân dân hôm nay và mai sau.