Đổi mới trong đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ trí thức Công an nhân dân đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự trong tình hình mới

Trong những năm gần đây, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ mà đặc biệt là đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ trí thức ngày càng có sự chuyển biến tích cực, bước đầu đạt được những kết quả quan trọng. Nhìn chung, mặc dù còn nhiều hạn chế về chế độ, chính sách, đãi ngộ song đội ngũ tri thức Công an nhân dân vẫn khẳng định được vị trí, vai trò to lớn trên các mặt công tác, chiến đấu và xây dựng lực lượng Công an nhân dân trong sạch, vững mạnh; có bản lĩnh chính trị vững vàng, luôn tích cực thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Trong bài viết, tác giả đã chỉ ra ưu, nhược điểm đồng thời đề xuất một số giải pháp giúp nâng cao hiệu quả trong công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ trí thức Công an nhân dân đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự trong tình hình mới.

Trong mọi thời đại, trí thức luôn là nền tảng tiến bộ xã hội, đội ngũ trí thức là lực lượng nòng cốt sáng tạo và truyền bá trí thức. Ngày nay, cùng với sự phát triển nhanh chóng của cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại, đội ngũ trí thức trở thành nguồn lực đặc biệt quan trọng tạo nên sức mạnh của mỗi quốc gia trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Trong quá trình hội nhập quốc tế, việc xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh là trực tiếp nâng tầm trí tuệ của dân tộc, sức mạnh của đất nước, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng và chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị. Chính vì vậy, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm, đầu tư cho hoạt động đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ trí thức, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, với tư cách vừa là động lực, vừa là mục tiêu của cách mạng, của sự nghiệp đổi mới đất nước. Nói cách khác, đầu tư xây dựng đội ngũ trí thức là đầu tư cho phát triển bền vững, vừa mang tính cấp thiết, vừa mang tính chiến lược, lâu dài.

Nghị quyết số 27-NQ/TW, ngày 06/8/2008 Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương khóa X về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đã xác định: Trí thức là những người lao động trí óc, có trình độ học vấn cao về lĩnh vực chuyên môn nhất định, có năng lực tư duy độc lập, sáng tạo, truyền bá và làm giàu tri thức, tạo ra những sản phẩm tinh thần và vật chất có giá trị đối với xã hội.

Trong suốt chiều dài lịch sử, đội ngũ trí thức Việt Nam giàu tinh thần yêu nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc đã không ngừng lớn mạnh, trưởng thành, luôn gắn bó và đồng hành với sự nghiệp cách mạng của đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng. Là một bộ phận của đội ngũ trí thức của nước ta, đội ngũ trí thức trong Công an nhân dân (CAND) bao gồm số cán bộ chủ chốt, lãnh đạo, chỉ huy, cán bộ nghiên cứu, giảng dạy trong các học viện, nhà trường, các trung tâm, viện nghiên cứu… cũng đã khẳng định được vai trò nòng cốt của mình và có những đóng góp tích cực, quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Xã hội chủ nghĩa.

Những năm vừa qua, với mục tiêu tạo sự chuyển biến cơ bản, mạnh mẽ trong công tác Công an, nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ an ninh Quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội trong tình hình mới, Đảng ủy Công an Trung ương đã quán triệt và thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa X về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Qua đó, việc cụ thể hóa, thể chế hóa Nghị quyết đã đạt được một số kết quả bước đầu, đã tạo được sự chuyển biến sâu sắc về nhận thức và hành động trong công tác xây dựng lực lượng CAND nói chung và trong đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ trí thức trong CAND nói riêng. Hàng năm, 100% Công an các đơn vị, địa phương đã xây dựng, ban hành các kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và tổ chức triển khai thực hiện đúng quy định về đối tượng và nội dung đào tạo, bồi dưỡng; nhiều đơn vị, địa phương đã ban hành quy chế đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; các chế độ, chính sách khuyến khích, hỗ trợ cán bộ học tập, nâng cao trình độ. Trong những năm gần đây, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ mà đặc biệt là đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ trí thức ngày càng có sự chuyển biến tích cực, bước đầu đạt được những kết quả quan trọng. Số cán bộ có học hàm, học vị không ngừng gia tăng.

Nhìn chung, mặc dù còn nhiều hạn chế về chế độ, chính sách, đãi ngộ, song, đội ngũ tri thức CAND vẫn khẳng định được vị trí, vai trò to lớn trên các mặt công tác, chiến đấu và xây dựng lực lượng CAND trong sạch, vững mạnh; có bản lĩnh chính trị vững vàng, luôn tích cực thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và năng lực công tác của đội ngũ trí thức ngày càng được nâng cao, dần thích ứng với yêu cầu công tác trong tình hình mới. Với vai trò là lực lượng lao động trí tuệ, có ưu thế về trình độ học vấn, năng lực quản lý, tư duy sáng tạo… đội ngũ trí thức CAND đã có nhiều đóng góp to lớn trong việc hoạch định, xây dựng đường lối, chính sách, pháp luật về bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội; xây dựng các quan điểm, phương châm, nguyên tắc, biện pháp công tác; nghiên cứu, ứng dụng thành tựu khoa học - kỹ thuật vào phòng ngừa, đấu tranh chống các thế lực thù địch và tội phạm. Nhiều kết quả nghiên cứu của đội ngũ trí thức đã được ứng dụng, đã giải quyết nhiều vấn đề mà lý luận cũng như thực tiễn công cuộc bảo vệ an ninh, trật tự đặt ra. Qua đó, góp phần quan trọng trong thực hiện thắng lợi nhiệm vụ bảo đảm quốc phòng, an ninh; giữ vững, ổn định chính trị và trật tự, an toàn xã hội.

Tuy nhiên, trong thời kỳ hội nhập, nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự đang đặt ra những yêu cầu mới. So với đòi hỏi thực tiễn, đội ngũ trí thức CAND mặc dù có sự gia tăng về số lượng, song còn có những mặt hạn chế nhất định như: Chất lượng trí thức chưa tương xứng với yêu cầu, số lượng chuyên gia đầu ngành có trình độ cao còn ít; đội ngũ các nhà nghiên cứu tình hình trong nước và quốc tế liên quan đến công tác bảo đảm an ninh, trật tự một cách chiến lược, dài hơi còn thiếu; độ tuổi bình quân của trí thức CAND còn cao so với mặt bằng của đội ngũ trí thức trong nước, đội ngũ trí thức kế cận thiếu hụt; trình độ ngoại ngữ và khả năng ứng dụng công nghệ khoa học kỹ thuật còn nhiều hạn chế; công tác nghiên cứu khoa học ở một số học viện, nhà trường còn khiêm tốn; phương pháp giảng dạy và học tập còn chậm được đổi mới, giữa lý luận và thực tiễn giải quyết các vấn đề liên quan đến an ninh, trật tự đôi khi còn có khoảng cách, chưa bắt kịp được yêu cầu trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo vệ an ninh, trật tự trong tình hình mới; một bộ phận đội ngũ trí thức còn thiếu tự tin, có biểu hiện ngại tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học, chưa chủ động tìm tòi, học hỏi, trau dồi kiến thức... Mặt khác, việc khai thác, phát huy tiềm năng sáng tạo của trí thức trong CAND còn nhiều bất cập. Thực tế, ở nhiều đơn vị cơ sở, công tác trí thức chưa được coi trọng một cách đúng mức, nhiều cấp ủy đảng và cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp chưa nhận thức đầy đủ vai trò, vị trí của đội ngũ trí thức. Định kiến và chủ nghĩa kinh nghiệm trong một bộ phận cán bộ đã dẫn đến thái độ thiếu tin tưởng, thậm chí xem thường trí thức. Chính những hạn chế về chế độ chính sách đãi ngộ đã dẫn đến việc không tạo ra được động lực và khuyến khích đội ngũ trí thức phát huy đầy đủ trách nhiệm, vai trò tiên phong của mình trong nghiên cứu, tiếp thu, phổ biến ứng dụng và phát triển ngành khoa học an ninh.

Thời gian tới, tình hình thế giới và khu vực tiếp tục có những diễn biến mới, phức tạp, khó lường. Trong nước, bên cạnh những nhân tố thuận lợi, mặt trái của kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế thẩm thấu ngày càng mạnh vào mọi mặt của đời sống xã hội, làm thay đổi nhận thức, tư tưởng, hành động của một bộ phận nhân dân. Trong khi đó, các thế lực thù địch vẫn ráo riết chống phá cách mạng với những thủ đoạn rất tinh vi, thâm độc; hoạt động của các loại tội phạm ngày càng nguy hiểm, nghiêm trọng… Vì vậy, để lực lượng CAND vững vàng trước mọi thách thức trong điều kiện mới, công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ trí thức trong CAND cần tiếp tục được đẩy mạnh, nâng cao chất lượng và đổi mới theo hướng sau:

Một là, cấp ủy và lãnh đạo Công an các đơn vị, địa phương cần nâng cao hiệu quả lãnh đạo, quản lý, quán triệt sâu sắc quan điểm lãnh đạo của Đảng về xây dựng đội ngũ trí thức nói chung, đội ngũ trí thức trong CAND nói riêng. Cần xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm, then chốt và có ý nghĩa quyết định trực tiếp đến hiệu quả công tác xây dựng lực lượng CAND chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, đủ sức hoàn thành nhiệm vụ trong tình hình mới. Đồng thời, cần đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của đội ngũ trí thức trong thời kì hội nhập cho cán bộ, chiến sĩ. Thực tế cho thấy, một trong những nguyên nhân cơ bản hạn chế việc phát huy vai trò của đội ngũ trí thức CAND là do nhận thức chưa đầy đủ về vai trò, tầm quan trọng của đội ngũ trí thức. Do vậy, cấp ủy, lãnh đạo cần chú trọng làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục để cán bộ, chiến sĩ hiểu đúng và đề cao vai trò của trí thức đối với việc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự trong tình hình mới. Đồng thời, thông qua tuyên truyền, giáo dục để đẩy mạnh hoạt động của đội ngũ trí thức, làm cho đội ngũ trí thức nhận thức sâu sắc trách nhiệm của mình đối với sự nghiệp cách mạng, đoàn kết phấn đấu, lao động sáng tạo, hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao phó.

Hai là, công tác quy hoạch cán bộ trong những năm sắp tới phải bảo đảm tính kế thừa, phát triển và sự chuyển tiếp liên tục, vững vàng giữa các thế hệ trí thức, xem đây là căn cứ để có kế hoạch, đầu tư ngân sách nhà nước cho công tác đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ trí thức trẻ. Cấp ủy, lãnh đạo các đơn vị cần nhanh chóng rà soát, đánh giá đội ngũ trí thức và công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ này trong thời gian qua. Qua đó, xác định nhu cầu đào tạo, xây dựng kế hoạch đào tạo cụ thể theo từng năm và từng giai đoạn gắn với đặc điểm nhiệm vụ cụ thể và chất lượng đội ngũ trí thức của đơn vị mình.

Mặt khác, công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ trí thức CAND phải gắn với chính sách trọng dụng, đãi ngộ hợp lý. Trong quản lý, sử dụng trí thức cần nghiên cứu, thực hiện các phương thức phù hợp, tránh việc áp dụng máy móc cách quản lý hành chính để phát huy cao nhất năng lực của trí thức, tạo môi trường thuận lợi giúp trí thức rèn luyện, cống hiến, trưởng thành. Đặc biệt, phải quan tâm đào tạo số cán bộ trẻ, chú trọng ngay từ khâu tuyển chọn đầu vào đối với học sinh giỏi, sinh viên ưu tú tốt nghiệp ở các cơ sở đào tạo trong và ngoài Ngành, có chính sách giữ gìn, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao. Đồng thời, thường xuyên lựa chọn và đưa cán bộ, trí thức đi học tập, nghiên cứu ở nước ngoài hoặc đào tạo chuyên sâu sau đại học để có đội ngũ trí thức kế cận giỏi trên từng lĩnh vực.

Ba là, các học viện, các trường CAND cần căn cứ vào nội dung, yêu cầu, lĩnh vực đào tạo để xây dựng, nâng cấp môi trường sư phạm, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động học tập, bồi dưỡng, nghiên cứu khoa học của đội ngũ trí thức. Trong đó, cần tập trung đổi mới nội dung, chương trình đào tạo, nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học; chủ động đa dạng hóa các hình thức đào tạo, tập huấn… Đặc biệt, trong bối cảnh toàn cầu hóa, các học viện, các trường CAND phải đóng vai trò là đầu mối, đẩy mạnh hoạt động hợp tác quốc tế trong đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ trí thức, mở rộng hợp tác đào tạo với các nước có nền tư pháp tiên tiến để trao đổi giảng viên, học viên, hợp tác nghiên cứu khoa học về phòng, chống tội phạm; khai thác có hiệu quả tri thức, kinh nghiệm và các nguồn lực vật chất khác… coi đây là một điểm đột phá để tạo chuyển biến căn bản trong đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ trí thức trong tình hình mới, trực tiếp góp phần vào sự phát triển đội ngũ trí thức cả về số lượng và chất lượng.

Đối với công tác tuyển sinh, cần nghiên cứu để có chiến lược ổn định, lâu dài, xác định các chỉ tiêu tuyển sinh phù hợp, chú trọng vùng, miền để phục vụ công tác. Đối với những lĩnh vực đặc thù như: Phòng, chống tội phạm trong lĩnh vực công nghệ - thông tin; phòng, chống tội phạm về môi trường; phòng, chống tội phạm trong lĩnh vực ngân hàng… thì có thể chiêu sinh từ những sinh viên đã tốt nghiệp các ngành tương ứng về đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ phòng, chống tội phạm thì phù hợp đảm bảo chất lượng và đỡ tốn kém hơn.

Bốn là, xây dựng cơ chế gắn trách nhiệm giữa hoạt động của đội ngũ trí thức với công tác thực tiễn, đẩy mạnh công tác luân chuyển cán bộ, đưa trí thức, giảng viên đi thực tế ở cơ sở, địa phương để đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện. Thực tế, trong thời gian gần đây, đã có nhiều học viện, nhà trường quan tâm đến công tác luân chuyển cán bộ, đưa trí thức, giảng viên, từ cán bộ lãnh đạo, quản lý cho tới số cán bộ, giảng viên trẻ đi thực tế tại Công an các đơn vị, địa phương. Đây là cách làm đem lại hiệu quả cao, là phương pháp hữu hiệu để giáo dục, rèn luyện cán bộ trong tình hình mới. Quá trình luân chuyển, đội ngũ trí thức được trải nghiệm, rèn luyện từ thực tế, qua đó phát triển tư duy phản biện khoa học, gắn kết giữa hoạt động nghiên cứu lý thuyết với với hơi thở của thực tiễn; bảo đảm các công trình nghiên cứu khoa học phải nhằm giải quyết những bức xúc, yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn.

Năm là, cần có chế độ cụ thể, ổn định để thu hút đội ngũ trí thức của lực lượng Công an nhân dân cũng như đội ngũ tri thức của các ngành khác vào công tác trong lực lượng Công an nhân dân. Đặc biệt, trong giai đoạn phát triển của khoa học công nghệ, các đối tượng phạm tội về công nghệ cao, phạm tội về môi trường, phạm tội trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng… rất cần có những cán bộ khoa học có trình độ cao trong các lĩnh vực tương ứng phục vụ đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm.

Sáu là, phát huy tinh thần tích cực, sáng tạo, tự phấn đấu, tự rèn luyện của đội ngũ trí thức CAND. Trên cơ sở ý thức rõ vị trí, vai trò tiên phong của mình, đội ngũ trí thức trong CAND phải thường xuyên nêu cao lá cờ đầu, nâng cao bản lĩnh chính trị, tự giác rèn luyện về mọi mặt, đặc biệt là tự giác trong tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức; không ngừng học tập, nâng cao trình độ lý luận và kiến thức chuyên môn; nâng cao năng lực ngoại ngữ, tin học… bảo đảm luôn theo kịp xu thế phát triển trong bối cảnh khoa học - công nghệ đang bùng nổ. Quá trình tự tu dưỡng, rèn luyện của đội ngũ trí thức CAND phải thực sự là sự thôi thúc từ bên trong mỗi cán bộ, chiến sĩ nhưng cũng cần phải đặt dưới sự quản lý, giám sát, đánh giá của tổ chức bằng những hình thức, cơ chế cụ thể, đặc biệt là biểu dương, khen thưởng kịp thời những trường hợp tu dưỡng, rèn luyện tốt để nhân rộng và động viên, khích lệ họ. Đây là vấn đề cốt lõi nhằm phát huy vai trò của đội ngũ trí thức trong CAND, thúc đẩy mỗi trí thức không ngừng nỗ lực phấn đấu vươn lên, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Để xây dựng đội ngũ tri thức CAND đủ chất lượng và số lượng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, trong thực tiễn công tác Công an cần có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tri thức khoa học và kinh nghiệm công tác, không thiên vị hoặc tuyệt đối hóa chỉ có tri thức không cần kinh nghiệm hay chỉ cần có kinh nghiệm mà không cần tri thức. Trong bố trí công việc phải phù hợp với năng lực, sở trường, trình độ được đào tạo của cán bộ, có như vậy mới phát huy được vai trò của tri thức vào thực tiễn công tác bảo vệ an ninh chính trị, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội hiện nay.