Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) và Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 được Quốc hội thông qua và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2018 có rất nhiều quy định mới. Lần đầu tiên trong lịch sử lập pháp hình sự Việt Nam, pháp nhân thương mại phạm tội được quy định trong Bộ luật hình sự. Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 cũng có những quy định điều chỉnh các hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án áp dụng đối với pháp nhân thương mại phạm tội. Những quy định về trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại đã nhận được sự quan tâm của cả các nhà nghiên cứu pháp luật, các đơn vị thực tiễn phòng, chống tội phạm đặc biệt là các doanh nghiệp, giới doanh nhân. 

Từ góc độ lý luận, có rất nhiều vấn đề lý luận có liên quan vẫn chưa thực sự được nghiên cứu, làm sáng tỏ như: Diện pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự? Pháp nhân thương mại đã giải thể, phá sản mới bị phát hiện đã thực hiện tội phạm thì xử lý thế nào? Trách nhiệm pháp lý của người quản lý, điều hành pháp nhân trong trường hợp pháp nhân phạm tội sẽ như thế nào?.... Từ góc độ thực tiễn, mặc dù các quy định của Bộ luật hình sự năm 2015, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã có hiệu lực hơn 1 năm nhưng theo kết quả khảo sát của Ban Tổ chức Hội thảo, đến nay chưa có một vụ án hình sự nào được khởi tố, điều tra mà trong đó pháp nhân thương mại là bị can. 

Trước yêu cầu cả về lý luận và thực tiễn, Ban Giám đốc Học viện Cảnh sát nhân dân đã chỉ đạo các đơn vị liên quan nghiên cứu, xây dựng kế hoạch tổ chức Hội thảo “Trách nhiệm hình sự và hoạt động tố tụng hình sự đối với pháp nhân thương mại”. Đây là một chủ đề mới và nhận được sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, cán bộ thực tiễn, các doanh nhân.

Các đại biểu tham luận tại Hội thảo

Tại Hội thảo, các nhà khoa học, nhà quản lý, các nhà giáo, cán bộ thực tiễn đã tập trung phân tích, làm rõ một số nội dung chính:

- Những vấn đề vướng mắc trong nhận thức, những bất cập trong quy định của luật hình sự về trách nhiệm hình sự pháp nhân thương mại cần có giải thích làm rõ hơn;

- Những quy định của pháp luật tố tụng hình sự, những vấn đề phải chứng minh, chứng cứ và các hoạt động tố tụng hình sự trong khởi tố, điều tra các vụ án hình sự trong đó pháp nhân thương mại là đối tượng bị buộc tội;

- Những vướng mắc trong thực tiễn triển khai áp dụng các quy định của Bộ luật hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự có liên quan đến trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại.
- Giải pháp, đề xuất, hướng dẫn cụ thể để có thể triển khai quy định của Bộ luật hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự có liên quan đến trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại trong thực tiễn phòng, chống tội phạm.

Kế luận tại Hội thảo, Thiếu tướng, PGS.TS Trần Minh Chất - Phó Giám đốc Học viện đánh giá cao những ý kiến đóng góp của các chuyên gia, đồng thời khẳng định những ý kiến đóng góp sẽ được ghi nhận và đề xuất các đơn vị chuyên trách tiếp tục hợp tác nghiên cứu nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác xử lý tội phạm mới triệt để, toàn diện, tránh bỏ lọt tội phạm và cá nhân, pháp nhân phạm tội.

PV