Có thể khẳng định, qua 70 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, lực lượng CAND không quản ngại khó khăn, gian khổ, luôn nêu cao tinh thần tận tụy, quên mình, sẵn sàng xả thân vì nước, vì dân, lấy lợi ích của Tổ quốc và nhân dân làm mục tiêu, lý tưởng cao nhất để phấn đấu; chiến công nối tiếp chiến công của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ công an đã bồi đắp nên truyền thống vẻ vang của CAND Việt Nam. Có được điều đó là nhờ Đảng ủy Công an Trung ương và Bộ Công an luôn nhận thức được tầm quan trọng của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng trong xây dựng lực lượng CAND nói chung và công tác giáo dục chính trị, tư tưởng trong cán bộ, chiến sĩ CAND nói riêng có ý nghĩa hết sức quan trọng, quyết định nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của lực lượng CAND. Trong những năm qua, Đảng ủy Công an Trung ương và Bộ Công an đã có nhiều chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo và tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, nhất là tập trung thực hiện có hiệu quả các mặt công tác trọng tâm, đột phá, qua đó tạo những chuyển biến tích cực trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị và xây dựng lực lượng CAND. Trật tự, kỷ cương ngày càng được siết chặt, tinh thần trách nhiệm và hiệu quả các mặt công tác được nâng lên. Trước hết là chuyển biến trong nhận thức cũng như việc chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, chỉ thị, mệnh lệnh, kỷ luật, kỷ cương, thực hiện quy chế, quy trình công tác, tư thế, lễ tiết tác phong, nếp sống văn hóa của cán bộ, chiến sĩ CAND thực hiện mục tiêu xây dựng lực lượng CAND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội, tạo môi trường hòa bình, ổn định góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng trong lực lượng CAND thời gian qua vẫn còn bộc lộ những mặt hạn chế, yếu kém cần khắc phục là: (1) Cấp ủy và lãnh đạo công an các cấp đều xác định công tác tư tưởng nói chung và công tác giáo dục chính trị, tư tưởng nói riêng là nhiệm vụ công tác hàng đầu, nhưng trong thực tế tinh thần này chưa được quán triệt một cách đúng mức trong quá trình triển khai thực hiện của các tổ chức Đảng nên hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng chưa cao, chưa kịp thời, chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu nhiệm vụ công tác chính trị, tư tưởng của lực lượng CAND. (2) Nội dung công tác giáo dục chính trị, tư tưởng ở một số đơn vị thường dừng lại ở những quan điểm chung, chưa đi sâu phân tích làm rõ những căn cứ lý luận, gắn với thực tiễn công tác, chiến đấu trên lĩnh vực bảo vệ an ninh, trật tự và công tác xây dựng lực lượng CAND. Tính chiến đấu, tính thuyết phục của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng chưa cao, thiếu sắc bén trong đấu tranh chống các luận điệu sai trái, thù địch. (3) Hình thức, biện pháp công tác giáo dục chính trị, tư tưởng có đổi mới nhưng vẫn còn xơ cứng, thiếu hấp dẫn. Công tác tuyên truyền cổ động chưa làm nổi bật những mô hình, điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt để động viên và có sự cuốn hút các tập thể và cán bộ, chiến sĩ học tập noi theo.

Những tồn tại, bất cập trên, xuất phát từ một số nguyên nhân sau:

- Tình hình thế giới, khu vực thời gian qua có nhiều diễn biến phức tạp khó lường, mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, tranh giành ảnh hưởng đã dẫn đến những cuộc khủng bố đẫm máu và xung đột vũ trang; khủng hoảng hạt nhân, thiên tai bão lũ, dịch bệnh… tác động tiêu cực đến nhiều quốc gia, trong đó có nước ta.

- Ở trong nước, các thế lực thù địch, các phần tử cơ hội chính trị núp dưới nhiều danh nghĩa, chiêu bài khác nhau công kích chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, ráo riết thực hiện “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ hòng xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta, phá hoại sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta. Những biểu hiện phai nhạt lý tưởng cộng sản, xa rời mục tiêu của chủ nghĩa xã hội, tình trạng “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, giảm sút ý chí chiến đấu ở một bộ phận cán bộ, đảng viên đang là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng, sự tồn vong và phát triển của chế độ xã hội chủ nghĩa.

- Cơ chế thị trường, một mặt làm cho con người tích cực, năng động, nhạy bén hơn; mặt khác nó cũng kích thích chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng thực dụng nẩy nở, phát triển mà điểm nổi bật của nó là chỉ quan tâm đến lợi ích vật chất đơn thuần, coi nhẹ giá trị tinh thần; chỉ coi trọng lợi ích cá nhân cục bộ bản vị, coi nhẹ lợi ích cộng đồng; chỉ quan tâm lợi ích nhất thời, trước mắt, coi nhẹ lợi ích cơ bản, lâu dài.

- Nhiều vấn đề về tư tưởng, sự xuống cấp về văn hóa - xã hội, đạo đức, lối sống, tiêu cực, tham nhũng có diễn biến phức tạp đã tác động không nhỏ đến tư tưởng của các tầng lớp nhân dân, trong đó có cán bộ, chiến sĩ lực lượng CAND.

Trước yêu cầu, nhiệm vụ nặng nề, khó khăn, phức tạp của công tác công an trong tình hình mới, để bảo đảm cán bộ, chiến sĩ lực lượng CAND luôn giữ vững bản chất cách mạng, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự an toàn xã hội, kiên định mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng, kiên định công cuộc đổi mới xây dựng chủ nghĩa xã hội, vững vàng trước mọi khó khăn, thử thách, vấn đề tiên quyết là phải thống nhất nhận thức, trong bất cứ hoàn cảnh, điều kiện nào cũng phải chăm lo xây dựng lực lượng công an vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, giáo dục truyền thống cho cán bộ, đảng viên, chiến sĩ, coi đó là nền tảng để nâng cao sức chiến đấu, chất lượng các mặt công tác công an; cụ thể:

Một là, tăng cường sự chỉ đạo của các cấp uỷ đảng và lãnh đạo công an các cấp đối với công tác giáo dục chính trị, tư tưởng; đồng thời phải đi đôi với đề cao vai trò nêu gương của cấp ủy, lãnh đạo chỉ huy, nhất là của người đứng đầu.

Việc tăng cường sự chỉ đạo của cấp uỷ và lãnh đạo công an các cấp quyết định đến việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đảm bảo cho công tác giáo dục chính trị, tư tưởng được tiến hành thường xuyên, đúng định lượng, thống nhất về nội dung, biện pháp tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức chính trị, củng cố niềm tin, lập trường tư tưởng và đạo đức lối sống của người cán bộ, chiến sĩ công an. Tiến hành công tác giáo dục chính trị, tư tưởng là trách nhiệm của mọi tổ chức, mọi lực lượng, của cán bộ, đảng viên, trong đó tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ chỉ huy các cấp giữ vai trò “trung tâm,then chốt” trong việc tăng cường, nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, tư tưởng.

Cùng với việc phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng trong công tác giáo dục chính trị tư tưởng, phải nâng cao ý thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên và vai trò nêu gương, đầu tầu gương mẫu trong việc thực hiện của đội ngũ cán bộ, chủ chốt, nhất là của người đứng đầu. Bởi vì đội ngũ cán bộ, đảng viên là người trực tiếp tổ chức mọi hoạt động ở đơn vị, cán bộ tốt hay xấu đều ảnh hưởng to lớn đến kết quả và chất lượng mọi mặt hoạt động của đơn vị. Do đó, để tăng cường và nâng cao hiệu quả các hoạt động giáo dục chính trị, tư tưởng phải phát huy vai trò tiên phong gương mẫu, đi đầu của đội ngũ cán bộ, đảng viên và đội ngũ lãnh đạo chủ chốt, người đứng đầu; giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa lãnh đạo và chỉ huy, gắn ý thức trách nhiệm với kết quả hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị, khắc phục tình trạng đùn đẩy trách nhiệm, tranh công, đổ lỗi.

Quá trình lãnh đạo, chỉ đạo công tác giáo dục chính trị, tư tưởng phải bám sát và phục vụ trực tiếp nhiệm vụ chính trị của đơn vị, tập trung làm chuyển biến về nhận thức và hành động, củng cố niềm tin, khơi dậy niềm tự hào và ý chí phấn đấu vươn lên của cán bộ, chiến sĩ trong thực hiện các nhiệm vụ công tác được giao và rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống. Trong chương trình công tác hàng năm, cấp ủy và lãnh đạo công an các cấp phải xác định những công việc cụ thể nhằm gắn kết chặt chẽ giữa công tác giáo dục chính trị, tư tưởng với các mặt công tác khác của đơn vị, đồng thời lựa chọn một số vấn đề cấp thiết về công tác chính trị, tư tưởng để tập trung chỉ đạo, thực hiện có chất lượng hiệu quả. Coi trọng việc tổ chức sinh hoạt Đảng, chính quyền, đoàn thể, đấu tranh phê bình và tự phê bình là biện pháp quan trọng để tiến hành công tác giáo dục chính trị, tư tưởng.

Hai là, nâng cao chất lượng hiệu quả công tác nắm, đánh giá và giải quyết tình hình tư tưởng cán bộ, chiến sĩ, trên cơ sở đó để có những nội dung, phương pháp, hình thức tiến hành công tác giáo dục chính trị, tư tưởng phù hợp với từng đối tượng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị đặt ra của đơn vị.

Công tác nắm, đánh giá tình hình tư tưởng cán bộ, chiến sĩ là một nhiệm vụ quan trọng của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, giúp cho cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể và cơ quan chính trị các cấp trong lực lượng CAND kịp thời thu thập những thông tin phản ánh về tình hình tư tưởng, đạo đức, lối sống của cán bộ, chiến sĩ; phân tích, đánh giá, rút ra những kết luận về tình hình tư tưởng trong từng thời gian cụ thể, làm cơ sở cho việc đề ra những chủ trương, biện pháp công tác xây dựng lực lượng CAND cho phù hợp. Trong những năm qua, dưới sự chỉ đạo của Đảng ủy Công an Trung ương và lãnh đạo Bộ Công an, các cấp ủy đảng và thủ trưởng công an các đơn vị, địa phương đã có nhiều cố gắng trong việc tổ chức, theo dõi nắm bắt và kịp thời giải quyết những vấn đề nảy sinh về tư tưởng, đạo đức, lối sống trong cán bộ, chiến sĩ; đề ra những chủ trương, định hướng trong công tác tư tưởng góp phần củng cố lòng tin của cán bộ, chiến sĩ vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Nhất là đã tổ chức tốt việc nắm tình hình tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ sau những biến động phức tạp của tình hình quốc tế và trong nước. Để nắm, đánh giá tình hình tư tưởng cán bộ, chiến sĩ phải từ nhiều nguồn, bằng nhiều hình thức, thông qua việc thực hiện nhiệm vụ công tác được giao, thông qua sinh hoạt đảng, chuyên môn, đoàn thể quần chúng; trao đổi, tọa đàm, đối thoại, gặp gỡ trực tiếp, tổ chức giao ban, phản ánh tình hình tư tưởng… Có nắm vững tình hình tư tưởng cán bộ, chiến sĩ, từ đó mới giúp mỗi tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể quần chúng đề ra được nội dung, biện pháp công tác giáo dục chính trị, tư tưởng đúng, trúng, sát hợp và có hiệu quả cao.

Ba là, đổi mới nội dung, phương thức nâng cao chất lượng hiệu quả công tác giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, công tác giáo dục truyền thống vẻ vang của Đảng, dân tộc và của lực lượng CAND; quán triệt và triển khai thực hiện có hiệu quả chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và tiếp tục đẩy mạnh việc học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, phong trào CAND học tập, thực hiện 6 điều Bác Hồ dạy và các phong trào thi đua Vì an ninh Tổ quốc… góp phần làm cho toàn thể cán bộ, chiến sĩ công an có nhận thức đầy đủ, sâu sắc về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; nắm vững mục tiêu, nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự của đất nước. Trên cơ sở đó xây dựng đội ngũ cán bộ, chiến sĩ công an có ý chí cách mạng, tinh thần trách nhiệm cao, phẩm chất đạo đức trong sáng, lối sống lành mạnh, chấp hành nghiêm kỷ luật, đoàn kết thống nhất, luôn cảnh giác, kiên quyết đấu tranh chống những tư tưởng sai trái, lệch lạc, bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, xứng đáng với truyền thống của lực lượng CAND; trung thành với Đảng, Tổ quốc và nhân dân, vì nước quên thân, vì dân phục vụ.

Bốn là, tăng cường công tác quản lý cán bộ, công tác bảo vệ chính trị nội bộ, phát hiện, phòng ngừa, ngăn chặn sự suy thoái đạo đức, lối sống của cán bộ, chiến sĩ công an; kết hợp chặt chẽ công tác giáo dục chính trị, tư tưởng với việc thực hiện chính sách cán bộ.

Rà soát, hoàn thiện và triển khai thực hiện nghiêm túc các quy định về quản lý cán bộ, bảo vệ chính trị nội bộ. Tổ chức các cuộc hội thảo, trao đổi tọa đàm nhằm tìm ra các giải pháp thiết thực nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục, quản lý, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, chiến sĩ CAND. Thường xuyên tiến hành công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện kỷ cương, kỷ luật, các quy định của Đảng về những điều đảng viên không được làm, những việc cán bộ, chiến sĩ CAND không được làm. Nhất là phát huy tính tiên phong, gương mẫu, đi đầu trong thực hiện đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chỉ huy để cán bộ, chiến sĩ học tập noi theo.

Cùng với việc làm tốt công tác quản lý cán bộ, cần phải đẩy mạnh hơn nữa công tác bảo vệ nội bộ, phòng ngừa, ngăn chặn kịp thời các vi phạm của cán bộ, chiến sĩ. Tổ chức tốt việc tuyên truyền, động viên, cổ vũ, tạo điều kiện cho các cấp, các ngành, đoàn thể, các tổ chức chính trị xã hội và nhân dân tích cực tham gia các hoạt động giám sát, giúp đỡ CAND trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự và xây dựng lực lượng vững mạnh về tư tưởng, tổ chức và đạo đức lối sống, bằng các hình thức như: định kỳ lấy ý kiến đánh giá của cấp ủy, chính quyền nơi cán bộ, chiến sĩ cư trú; tổ chức hòm thư góp ý tại nơi làm việc, tiếp xúc, giải quyết các công việc cho tổ chức và công dân; duy trì thực hiện nghiêm túc chế độ trực ban, tiếp dân; tổ chức các “diễn đàn công an lắng nghe ý kiến góp ý của nhân dân”...

Phải kết hợp chặt chẽ công tác giáo dục chính trị tư tưởng với việc thực hiện chính sách cán bộ. Thực hiện tốt chính sách cán bộ sẽ giúp cho cán bộ, chiến sĩ an tâm công tác, nêu cao tinh thần trách nhiệm, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả công việc được giao. Vì vậy, việc xây dựng và thực hiện chính sách cán bộ phải đảm bảo công bằng, hài hòa, động viên cán bộ, chiến sĩ phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo, hăng say học tập, công tác, chiến đấu. Đó là các chính sách: thu hút người tài đến làm việc; làm cho cán bộ, chiến sĩ hăng say nghiên cứu, học tập nâng cao trình độ, năng lực; tích cực cống hiến để nhận được sự đãi ngộ; có năng lực, có sức khỏe và lập trường chính trị, phẩm chất đạo đức tốt... thì được đưa vào diện quy hoạch, được đề bạt, bổ nhiệm, cất nhắc khi có nhu cầu.

Năm là, quan tâm, chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác giáo dục chính trị, tư tưởng trong CAND về trình độ, năng lực; đầu tư cơ sở vật chất, trang bị phương tiện làm việc; đồng thời quan tâm đến chế độ chính sách đãi ngộ đối với đội ngũ cán bộ làm công tác giáo dục chính trị, tư tưởng.

Đội ngũ cán bộ, chiến sĩ làm công tác giáo dục chính trị, tư tưởng là lực lượng nòng cốt trong các hoạt động của công tác xây dựng lực lượng CAND, là những người trực tiếp tham mưu, giúp cấp ủy và lãnh đạo công an các cấp tổ chức thực hiện tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, xây dựng đơn vị đoàn kết thống nhất, vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Để nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, các đơn vị, cơ quan tham mưu phải xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, nâng cao trình độ mọi mặt cho họ; phải quan tâm đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác giáo dục chính trị, tư tưởng đủ về số lượng, đa dạng về loại hình, mạnh về chất lượng, có lập trường kiên định, vững vàng, có trình độ chính trị và kiến thức chuyên môn cơ bản, luôn sáng tạo, giầu tâm huyết, trí tuệ, kinh nghiệm hoạt động thực tiễn và nghiệp vụ công tác giáo dục chính trị, tư tưởng; có đạo đức, phẩm chất, nhiệt tình, say mê công tác, gắn bó mật thiết với cơ sở và đời sống xã hội. Đây vừa là yêu cầu cấp bách, vừa là giải pháp cơ bản lâu dài để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng hiện nay.

Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ công tác giáo dục chính trị, tư tưởng trong tình hình hiện nay, cấp uỷ Đảng và lãnh đạo công an các cấp cần tăng cường đầu tư nâng cấp các cơ sở vật chất, kỹ thuật, phương tiện phục vụ tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng; quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo các đơn vị chức năng nghiên cứu và từng bước hoàn thiện các văn bản quy định về chính sách đối với cán bộ, chiến sĩ nói chung, đội ngũ làm công tác giáo dục chính trị, tư tưởng nói riêng. Nhất là xây dựng cơ chế về chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ chuyên trách làm công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cả về lợi ích vật chất và tinh thần, tạo điều kiện để đội ngũ này phát triển tài năng, cống hiến. Chỉ có như vậy mới động viên, tạo hứng thú cho họ yên tâm công tác, phát huy năng lực, sở trường, nghề nghiệp, nhiệt tình, tâm huyết, tích cực trong công tác, thực sự phát huy vai trò nòng cốt trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng của lực lượng CAND.

Nhân kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống CAND Việt Nam, mỗi đơn vị, mỗi cán bộ, chiến sĩ CAND hãy nêu cao tinh thần trách nhiệm thực hiện tốt mọi nhiệm vụ được giao, góp phần xây dựng lực lượng CAND trong sạch, vững mạnh, xứng đáng là lực lượng vũ trang trung thành tuyệt đối với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân, xung kích trên mặt trận bảo vệ an ninh, trật tự của đất nước.

Trung tướng Trần Bá Thiều - Tổng cục trưởng Tổng cục Chính trị CAND